Хочагихои дехконии райони Красногвардейскии Адыгея бо парвариши куллинии бог бомуваффакият машгул шуда, майдони кишти ин зироатро хар сол зиёд мекунанд. Холо он барои дехконони махаллй зиёда аз 100 гектар ва аз ин хам бештар — 1,800 гектар заминхои наздихавлигиро ишгол мекунад.
Дар асоси саноатй
Яке аз ин дехконон Владимир Глуходед мебошад. Дар хоҷагии ӯ дар маҷмӯъ 6 гектар куллинӣ, аз ҷумла гармхона ва майдони кушодро ишғол мекунад. Вай 5 навъи буттамеваи ширинро парвариш мекунад: барвақт – «Альба», миёна — «Роксана», «Осиё» ва «Клерӣ» ва дер — «Флоренс». Ин имконият медихад, ки мухлати чамъоварии куллин, ки дар хочагй кариб ду мох давом мекунад, хеле зиёд карда шавад. Бо ҳосили 15-20 тонна аз ҳар гектар, ҳосили умумии куллинӣ соли гузашта 100 тоннаро ташкил дод. Владимир Глуходед имсол хачми ин чамъовариро аз 80 то 100 тонна пешбинй кардааст.
— Ман кариб 15 сол боз бо парвариши куллинй машгулам. Ва аз рафиқонаш ниҳол харида, дар як майдони хурд шинондан оғоз кард. Имрузхо истехсоли меваи ширин вазифаи асосии ман гардидааст. Дар ин кор ба ман донише, ки дар вакти дар Бошкирдистон зиндагй кардан гирифтаам, ёрй мерасонад. Дар он чо аввал техникуми хочагии кишлок ва баъд факультети биологияю химиям институти педагогиро хатм карда, муяссар шуд, ки 4 сол дар колхоз агроном шуда кор кунам, — мегуяд дехкон.
Ман боварӣ дорам, ки истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзии Русия қодиранд, ки воридотивазкуниро анҷом диҳанд. Дар Адыгея, кишвари Краснодар ва Ставрополь комплексхои гармхонахоро фаъолонатар ташкил намуда, мамлакатро бо сабзавоту буттамеваи ватанй таъмин намуда, аз воридоти воридот даст кашидан лозим аст.
Холо дар хочагй парвариши буттамева ба усули саноатй гузошта шудааст.
Хусусан, дар тамоми майдон обьёрии катра-чй чорй карда шудааст. Барои ин дар хочагй 7 чохи чукурии хар кадомаш 22 метра парма карда шуда, 5 генератори иктидори то 6.5 киловатт ва хафт насос ба кор андохта шудааст. Барои ба сахро гузаштани мошинхои пурбор дехкон хамрохи писараш рохи шагал мухайё кард.
Хочагй инчунин техникаи шахсии худро дорад, аз чумла, ду трактори хурди «Кубота», ду буранда, дорупошй, трактори МТЗ-82. Зимнан, дехкон хангоми харидани ин трактор аз схемаи фоиданоки лизинги фоиданок истифода бурда, аз руи он шаш мохи аввал пул надод ва баъд дар давоми панч сол хар квартал ба маблаги 29 хазор сум барои тачхизот гузаронд. Ин барои хочагиаш бори начандон калони молиявй буд, вале дархол харидани трактори нав гарон мебуд.
— Хочагии мо бо лабораториям раками 1-и посёлкам Динскаяи кишвари Краснодар алокаи зич бар-карор кардааст, ки дар он барои мо тавсияхо оид ба гизои минералй тартиб дода шудаанд. Бо хохиши мо мутахассисони лабораторй барои экспресс тахлили хок меоянд. Ва аслан рӯзи дигар онҳо ба мо усулҳои муайяни хӯрдани Клубничкаро пешниҳод мекунанд. Барои ин мо ҳама доруҳои тасдиқшударо истифода мебарем. Гузашта аз ин, мо барои як марҳилаи муайяни рушди растанӣ нуриҳои мушаххасро истифода мебарем, - шарҳ медиҳад Владимир Глуходед.
Имрузхо дар ин мавзеъ 16 нафар коргарони кироя аз дехаи Белый кор мекунанд. Аммо ин кифоя нест, бинобар ин коллективи тихорецки кишвари Краснодар низ ба ин кор хамрох мешавад. Дехкон зиёда аз 10 сол боз бо у хамкорй мекунад, аъзоёни бригада ба кишти куллинй, хишова, пахол, чамъоварии хосил машгуланд. Воқеан, аз соли ҷорӣ инҷониб деҳқон барои ҷамъоварии Клубничка аз зарфҳои евро истифода мекунад, ки имкон медиҳад сифати тамоми маҳсулоти дар он гузошташударо пайгирӣ кунед.
Обу хавои имсола барои Клубничка номусоид гардид: хунукй ва борон боиси пайдо шудани касалихои гуногун гардид. Бинобар ин ба мо лозим омад, ки мунтазам воситадои мудофизати растанидоро истифода бурда, тад-бирдои мудофизатй гузаронем. Агар ин корхоро пешакй ба чо наоваранд, растанихо рехта, мева пусида ме-шавад.
— Ба гармхонахо тамоми сол назорат кардан лозим. Масалан, барои он ки аз шамоли сахт азоб накашанд, плёнкаро чукур хок кардан лозим омад. Ва дар фасли зимистон, дар вақти барфи шадид, доимо, аз ҷумла шабона, гармхонаҳоро тоза кунед. Ба шарофати ин мо аз нобудшавй халос шудем, — мегуяд дехкон.
Ба Москва ва Петербург
Дар мавриди фуруши махсулот бошад, буттамеваи ширини Адыгея ба Москва, Санкт-Петербург, Волгоград, Воронеж, Калуга ва Самара фиристода мешавад. Вакте ки дар хочагй ба микдори калон — дар як шабонаруз 6—7 тонна ва аз ин хам зиёд куллинина чамъоварй карда мешавад, пас харидорони доимй хосилро худашон мечинанд. Навъхои кулпунай, ки дар ферма парвариш карда мешаванд, ба кашондани масофахои дур хеле тобовар буда, дар холати бехатарии комил супурда мешаванд.
Ба гуфтаи Владимир Глуходед, дар бозори Великовечний ба далели харидорон ва фурӯшандагон мушкили фурӯши Клубничка ба вуҷуд омадааст. То ба дасти харидор нарасид, аз панч-шаш даст мегузарад. Чунин ходиса хам руй медихад, ки фурушандахо аз истехсолкунандагон буттамева мехаранд, онхоро аз тарозу гирифта, фавран ба харидорон бо нархи хеле баланд мефурушанд.
Дар натича арзиши аслии куллинй 70 фоиз зиёд мешавад. Дар омади гап, мо барин истеҳсолкунандагони калон кам азоб мекашанд – харидорон бевосита дар саҳро ба назди мо омада, ҳосилро мечинанд. Аммо барои хоҷагиҳои хурде, ки дар боғашон Клубничка парвариш мекунанд, таъсири манфӣ мерасонад, - шикоят мекунад деҳқон.
Дар Адыгея обу хавои хуб ва замини хосилхез мавчуд аст ва дар наздикии он бахр ва куххо вокеъ аст, ки дар он чо махсулоти худро фурухтан мумкин аст. Имрузхо дар республика истехсоли буттамева — кулпунай ва малинаи худруй руёнда мешавад ва чавонон низ ба ин кор машгуланд.
Владимир Глуходед дар масъ-аладои истедсоли тарбуз бо родбари совхози «Ника»-и райони Майкоп доимо маслидат мекунад. Аз у дар бораи навъхои нави перспективанок, ки ба хочагй оварда мешаванд, меомузад. Вале тачрибаи ис-техсолот ба дехкон таълим дод, ки нисбат ба махсулоти нав нихоят эхтиёткор бошад.
— На як бору ду бор кушиш кардам, ки навъхои навро истифода барам, вале баъдтар ба навъхои кухна — Роксана, Азия ва Альба баргаштам. Масалан, агар шумо навъи «Осиё»-ро гиред, пас дар ҳосили якум, дуюм ва сеюм, буттамева калон ва стандартӣ хоҳад буд. Дар баробари ин навъхои нави хозиразамон мавчуданд, ки дар вакти чамъоварии аввал буттамеваи калон ва баъд хурд медиханд. Истифодаи стимуляторҳо барои пешгирӣ кардани ин кӯмак мекунад. Вале мо аз онхо истифода намебарем, зеро маълум нест, ки ин ба сифати махсулот чй гуна таъсир мерасонад, — гуфт Владимир Глуходед.
На танҳо буттамева, балки ғалладона низ
Умуман, дехкон 75 гектар замини корам дорад. Дар ин мавзеъ ба гайр аз кулпунай гандум, ҷав ва офтобпараст мекорад. Дар ин чо 4 гектар замини тухмй низ мавчуд аст, ки дар он навъи гандуми элитаи «Граф» кошта мешавад. Ба туфайли ин участка Владимир Глуходед худро дар майдони 60 гектар пурра бо тухмй таъмин мекунад ва хосили зироати асосии хурокй аз хар гектар ба 62 центнер мерасад.
Дехконон мунтазам андоз месупоранд. Дар соли чорй ба маблаги 255 хазор сум андоз аз даромад супурдааст. Ва бо назардошти андози наќлиёт, замин, иљтимої ва нафаќа маблаѓи пардохт ба 350 њазор рубл мерасад. Барои хочагии хурд, ки хамагй 75 гектар замини корам дорад, ин маблаги калон аст, ки ин аз кори пурсамар ва даромади баланди хочагии кишлок гувохй медихад.
Дехкони пешкадам орзухои худро дорад. Аз чумла, вай мехохад, ки яхдон созад, бо кувваи худ нихолхои фриго, яъне нихолхои яхкардашуда истехсол кунад, ки хосили он дар соли аввали кишт ба соли дуюм баробар аст. Вай инчунин мехохад, ки барои хунук кардани махсулот дар назди сахро яхдон гузорад.
Умуман, дехкон 75 гектар замини корам дорад. Дар ин мавзеъ ба гайр аз кулпунай гандум, ҷав ва офтобпараст мекорад. Дар ин чо 4 гектар замини тухмй низ мавчуд аст, ки дар он навъи гандуми элитаи «Граф» кошта мешавад.
— Ман фикр мекунам, ки истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзии Русия қодиранд, ки воридотивазкуниро анҷом диҳанд. Ба фикрам, дар Адыгея, кишвари Краснодар ва кишвари Ставрополь бояд комплексхои гармхонахоро фаъолонатар ташкил намуда, мамлакатро бо сабзавоту буттамеваи ватанй таъмин намуда, аз воридот даст кашанд. Аз он шодам, ки вақте ҳамроҳи оилаам ба кӯҳистон меравам, бисёр боғҳои ҷавони замонавиро вомехӯрам ва нархи маҳсулот низ мувофиқ аст», - гуфт деҳқон.
Вай чунин мешуморад, ки дар Адыгея обу хавои хуб ва замини хосилхез мавчуд аст ва дар наздикии он бахр ва куххо вокеъ аст, ки дар он чо махсулоти худро фурухтан мумкин аст. Шумо бояд танҳо кор кунед ва танбал набошед. Ва хушнудист, ки имрузхо дар республика истехсоли буттамева — кулпунай ва малина ба рох монда шуда, чавонон низ ба ин кор машгуланд. Ва давлат дар доираи барномаи «Агростартап» барои онҳо дар шакли грант дастгирӣ намуд.